Zespół Antykonfliktowy Policji (ZAK), rozpoznawalny po niebieskiej kamizelce, jest jednostką, która wchodzi w skład tłumu podczas różnych zgromadzeń publicznych. Bez jakichkolwiek środków przymusu bezpośredniego, pracują na rzecz utrzymania porządku publicznego poprzez rozmowę i negocjację. W ostatnich miesiącach ZAK odgrywał kluczową rolę w takich wydarzeniach jak protesty przewoźników na polsko-ukraińskim przejściu granicznym, protesty rolników czy też wsparcie działań zabezpieczających w Warszawie.

Koncepcja Zespołów Antykonfliktowych zrodziła się w Europie w latach 70-80 XX wieku, a pierwszy raz została wprowadzona w praktykę w 1968 roku po tragicznych wydarzeniach związanych z zastrzeleniem demonstranta w Berlinie. W owych czasach policja musiała stawić czoła wielu wyzwaniom, takim jak likwidacja squatów, które przekształciły się w poważne zamieszki.

W Polsce pierwsze działania ZAK zapoczątkowano jako pilotażowy projekt Komendy Wojewódzkiej Policji w Poznaniu w listopadzie 2011 roku. Poznańska Komenda była pionierem w stosowaniu niestandardowego systemu „miękkiego podejścia” do utrzymania porządku publicznego podczas imprez masowych, zgromadzeń i protestów publicznych oraz innych sytuacji kryzysowych. W skład zespołu wchodzili negocjatorzy i psychologowie policyjni, a działanie inspirowane było modelami niemieckiej Policji w Dolnej Saksonii (Konfliktmanagement) oraz czeskiej Policji (Antikonfliktni Tym).

Po udanej współpracy podczas Mistrzostw Europy w Piłce Nożnej EURO 2012 w Poznaniu, ZAK stał się podstawowym elementem działań policji, co zaowocowało formalnym uregulowaniem zasad funkcjonowania zespołu przez Komendanta Wojewódzkiego Policji w Poznaniu. W 2021 roku, za sprawą zarządzenia Komendanta Głównego Policji, powołano grupy i zespoły antykonfliktowe na terenie całej Polski.

Zakres działań ZAK obejmuje rozpoznanie sytuacji konfliktowej, monitorowanie zachowań i komunikację za pomocą środków technicznych i bezpośredniej rozmowy. Nadrzędnym celem jest ochrona życia ludzkiego i zdrowia, co jest najważniejszym priorytetem podczas przeprowadzania działań policyjnych. Policjanci ZAK muszą spełniać określone wymogi, takie jak empatia, łatwość nawiązywania kontaktów, elastyczność w zachowaniu, umiejętność podejmowania szybkich decyzji i rozwiązywania konfliktów.

Zespoły są powoływane w sytuacjach potencjalnego zagrożenia konfliktowego jako alternatywa do konieczności użycia oddziałów zwartych Policji. Ich zadania obejmują monitorowanie, informowanie, interakcję, łagodzenie problemów i napięć oraz komunikację. Obecnie zespoły antykonfliktowe składają się z 794 funkcjonariuszy, co stanowi około 14% ogółu policjantów pełniących służbę prewencyjną.

Prewencyjna praca policjantów ZAK stała się jednym z kluczowych narzędzi wykorzystywanych przez dowódców policyjnych do utrzymania porządku publicznego. Ich skuteczne działanie pomaga ukierunkować emocje tłumu na właściwe tory, co ma istotny wpływ na utrzymanie ładu i porządku publicznego.